Giet it oan of giet it nie oan?

Zodra de buitentemperatuur zakt, stijgt de temperatuur van de schaatsliefhebber. Een natuurkundig onverklaarbare reactie. Als het uiteindelijk stevig vriest gebeurt het onvermijdelijke. Men krijgt massaal hoogoplopende koorts. Elfstedenkoorts. Geen vaccinatie kan er tegenop.

Wat hebben we toch met die Elfstedentocht? In 1963 was ik bijna vier toen de helse tocht werd verreden. Ik herinner me de radio die roodgloeiend het verslag van de tocht uitbraakte en vooral de kou. IJspegels aan de dakgoot en dikke ijsbloemen op de ramen. In mijn beleving was het nationale erwtensoep- met- Unoxrookworst- dag.

Nergens in Europa wordt zo veel geschaatst als in Nederland. Ooit verklaarde een historicus: ‘Het schaatsen zit in ons DNA verpakt.' Een nationale erfelijke belasting.

Marketingdeskundigen bekijken de Elfstedengekte vanuit een andere hoek. 'De tocht zorgt voor een lichtpuntje in zware tijden. In plaats van financiële zorgen maken mensen zich druk over vriezen, natuurijs en ijsdiktes. Het geeft afleiding én zorgt voor positieve energie. Dat is de ware kracht. De commerciële waarde is niet eens te meten’.

Een massapsycholoog op dezelfde (schaats)toer zegt: ‘De Elfstedenkoorts is een ultieme hang naar nostalgie. Sportevenementen zijn tegenwoordig een aaneenschakeling van commercie en de obsessieve drang om te winnen. Dat soort elementen is bij de Elfstedentocht volstrekt van ondergeschikt belang. Het gaat puur om de lol van het meedoen, zoals sport zou moeten zijn. Dat associëren mensen met vroeger, toen die hang naar geld en winnen minder was dan nu.'

Logisch, ieder mens verlangt toch naar tijden waarin het leven simpel en geluk nog gewoon was?

Afgelopen weekend las ik een verontrustend krantenartikel.  

Op 8 februari is het al 8070 dagen geleden dat de laatste tocht (1997) werd verreden. Meteorologen én het KNMI zien het somber in. De opwarming van de aarde gooit roet in het verlangen. Het klimaat verandert. Dan hebben we het nog niet eens over terreurdreiging en andere hedendaagse calamiteiten die de organisatie van de monstertocht tot een bijna onmogelijk project maken.

Nooit meer een Elfstedentocht?  De heroïsche tocht met dezelfde condities voor iedereen, zonder dweilpauzes maar gewoon doorbijten met het verstand op nul en blik op het oneindige Friese landschap? Nooit meer de historische woorden: ‘Giet it oan of giet it nie oan?’

‘t Zal toch niet waar wezen!

We kunnen kletsen wat we willen maar de natuur heeft het laatste woord. En geen mens, zelfs geen Unoxproducent, verandert daar iets aan. De thermometer kan voorlopig in de medicijnkast.